ભારતમાં રાષ્ટ્રીય બાલિકા દિવસ દર વર્ષે 24 જાન્યુઆરીએ ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ 2008 માં મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલયની પહેલ હતી. રાષ્ટ્રીય બાલિકા દિવસની ઉજવણી પાછળનો ઉદ્દેશ ભારતની છોકરીઓને સહાય અને તકો પૂરા પાડવાનો છે. બાળકીના અધિકારો વિશે જાગરૂતતા લાવવા અને બાળ શિક્ષણના મહત્વ, અને તેમના આરોગ્ય અને પોષણ અંગે જાગૃતિ લાવવાનો હેતુ પણ છે.
સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યાથી લઈને લૈંગિક અસમાનતા કે પછી જાતીય દુરવ્યવહાર કે છેડતી આ બધા મુદ્દાઓ આજના જમાનામાં સામાન્ય બની ગયા છે ત્યારે આ દિવસ ઉજવવા પાછળનો મુખ્ય ઉદ્દેશ છોકરીઓ સાથે થતી અસમાનતાઓને પ્રકાશિત કરવા, બાળકીના અધિકારો, શિક્ષણ, આરોગ્ય અને પોષણના મહત્વ સહિતની જાગૃતિને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે. આજકાલ લિંગ ભેદભાવએ એક મોટી સમસ્યા છે જેનો સામનો છોકરીઓ અથવા મહિલાઓ જીવનભર કરે છે.
આપણા સમાજના દીકરીઓને દીકરા જેટલા હક્કો અને છૂટ મળતી નથી.
રાષ્ટ્રીય દીકરી દિવસ : ઇતિહાસ
રાષ્ટ્રીય ગર્લ બાળ દિવસની પહેલી શરૂઆત 2008 માં મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલયે કરી હતી. આ દિવસનો ઉદ્દેશ્ય એ છે કે આપણા સમાજમાં છોકરીઓ જે જાતિ આધારિત ભેદભાવનો સામનો કરે છે તેના વિશે જાગૃતિ આવે અને છોકરીઓ પ્રત્યેના વલણમાં પરિવર્તન લાવે.ભારત સરકારે આ પરિસ્થિતિ બદલવા અને છોકરીઓની સ્થિતિમાં સુધારો લાવવા વર્ષોથી અનેક પગલાં લીધાં છે. આ ભેદભાવ ઓછો કરવા સેવ ધ ગર્લ ચાઈલ્ડ, બેટી બચાવો બેટી પઢાઓ, બાળ બાળકો માટે મફત અથવા સબસિડી શિક્ષણ, કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓમાં મહિલાઓને અનામત જેવા અનેક અભિયાનો અને કાર્યક્રમો શરૂ કરાયા છે.
રાષ્ટ્રીય ગર્લ ચાઈલ્ડ ડે પર એક તરફ દીકરીઓને આગળ વધારવાની ચર્ચાઓ થઈ રહી છે અને બીજી તરફ મહિલાઓ સાથે જોડાયેલા ગુનાઓની સંખ્યામાં સતત વધારો થઈ રહ્યો છે. જ્યારે દીકરીઓ ટકી રહેશે નહીં, ત્યારે તેઓ કેવી રીતે આગળ વધશે? લિંગ ભેદભાવ હજી પણ સામ્યતા માટે ઝંખના કરે છે. પ્રતિકૂળ પરિસ્થિતિમાં પણ, આપણી છોકરીઓ દરેક ક્ષેત્રમાં નામ કમાવવા માટે ઉત્સુક હોય છે. આ સાથે જોડાયેલી એક ઘટના એવી પણ છે કે આ દિવસે ઇન્દિરા ગાંધી પહેલીવાર વડા પ્રધાનની ખુરશી પર બેઠા હતા. તેથી આ દિવસે તેમને પણ યાદ કરવામાં આવે છે.
દેશ આ દિવસની ઉજવણી જુદી જુદી રીતે કરે છે. સરકારી અને સામાજિક સંસ્થાઓ તેમના કાર્યક્રમો કરે છે. આ દિવસે વિવિધ જગ્યાએ સેવ ગર્લ ચાઈલ્ડ નામના અભિયાનો ચલાવવામાં આવે છે.રાજ્યો વિવિધ વિષયો પર રાષ્ટ્રીય દીકરી દિવસની ઉજવણી કરે છે. રાજ્યની પરિસ્થિતિ અને જરૂરિયાતો અનુસાર, સરકાર આ વિષયનો નિર્ણય લે છે અને તેનું આયોજન કરે છે.દેશમાં દીકરીઓ પ્રત્યેની જુદી જુદી માનસિકતાએ સમાજ તેમ જ દીકરીઓના આત્મવિશ્વાસને પડકાર્યો છે. અસલામતી અને અગવડતાની લાગણી સમાજના મનમાં ઘુસી ગઈ છે. આને કારણે આ દિવસે તેમના અસ્તિત્વ, શિક્ષણ, આરોગ્ય, વિકાસ, સુરક્ષા જેવા મુદ્દાઓ પર સમાજમાં જાગૃતિ અભિયાન ચલાવવામાં આવે છે.
# સ્ત્રી સશક્તિકરણના અન્ય પ્રયત્નો :-
– બેટી બચાવો, બેટી પઢાઓ
– વન સ્ટોપ સેન્ટર યોજના
– મહિલા હેલ્પલાઇન
– ઉજ્જવલા
-વર્કિંગ વુમન હાઉસિંગ યોજના
– સ્વાધર ગૃહ યોજના
– નારી શક્તિ
– એવોર્ડ
– રાજ્ય મહિલા સન્માન
– જિલ્લા મહિલા સન્માન
– સ્ત્રી શક્તિ પુરસ્કાર
– મહિલાઓ ઇ-હાટ
– નિર્ભયા
-મહિલા શક્તિ કેન્દ્ર
– મહિલા પોલીસ સ્વયંસેવક
-મહિલા અભયમ હેલ્પલાઈન
# દેશભરમાં છોકરીઓ માટે ચાલતી યોજનાઓ :-
– ધન લક્ષ્મી યોજના, ભારત સરકાર (મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલય)
– ભાગ્યલક્ષ્મી યોજના, કર્ણાટક
– લાડલી લક્ષ્મી યોજના, મધ્યપ્રદેશ
– બાલિકા સુરક્ષા યોજના, આંધ્રપ્રદેશ
– લાડલી યોજના, દિલ્હી અને હરિયાણા
– રક્ષક યોજના, પંજાબ
– બાલિકા સમૃદ્ધિ યોજના, ગુજરાત
– બેટી હૈ અનમોલ યોજના, હિમાચલ પ્રદેશ
– મુખ્યામંત્રી કન્યા સુરક્ષા યોજના, બિહાર
– મુખ્યમંત્રી કન્યા લગ્ન યોજના, બિહાર
– કુંવરબાઈનું મામેરું યોજના, ગુજરાત
-ઇન્દિરા ગાંધી બાળકી સુરક્ષા યોજના, હિમાચલ પ્રદેશ
– મુખ્યામંત્રી કન્યાદાન યોજના, મધ્યપ્રદેશ
